Wczesna Komunia w dziejach Kościoła

DZIEJE APOSTOLSKIE

Dar Eucharystii to jedna z najgłębszych tajemnic naszej wiary: oto Jezus Chrystus, Bóg – Człowiek żywy, obecny pod postaciami chleba i wina, cały się daje człowiekowi. Pan nasz i Zbawiciel staje się pokarmem dla nas i jest to pokarm nieśmiertelności, zjednoczenia z Bogiem i uświęcenia. Wolą Bożą jest wasze uświęcenie /1Tes 4, 3 /. Dzieje Apostolskie świadczą, że wśród pierwszych chrześcijan, którzy przyjęli Chrzest i potem trwali na łamaniu chleba, były całe rodziny, np. setnika Korneliusza i strażnika więzienia w Filippi / przyjął chrzest wraz z całym swym domem Dz 16, 33/.

To świadectwo Dziejów Apostolskich – obok słów Chrystusa: Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im; do takich bowiem należy Królestwo Boże /Mk 10, 14/ – jest argumentem, który Kościół przywołuje uzasadniając udzielanie sakramentu Chrztu niemowlętom. Spełniają się w ten sposób słowa psalmu: Usta dzieci i niemowląt oddają Ci chwałę /Ps 8,3/. Czyż te same argumenty nie mogą być odniesione do pełnego udziału małych dzieci w Eucharystii?

ŚW. TOMASZ Z AKWINU

Św. Tomasz z Akwinu wypowiada się także jednoznacznie na temat Komunii świętej dzieci: Kiedy dzieci zaczynają już dochodzić do pewnego używania rozumu, tak że mogą się przejąć czcią względem Eucharystii, można im tego sakramentu udzielić. Z chwilą, gdy dziecko zdolne jest do występku, czyli może popełnić grzech śmiertelny, wówczas obowiązane jest zachować przykazanie odnoszące się do spowiedzi, a tym samym do Komunii świętej.1 Wprawdzie w tych słowach Komunia święta jest ukazana bardziej jako lekarstwo na grzech, niż jako pokarm na drodze życia, ale jednocześnie jednoznacznie mowa jest o w c z e s n y m przyjmowaniu Najświętszego Sakramentu. Mimo to w praktyce duszpasterskiej zaczyna dominować zasada przesuwania terminu I Komunii na coraz późniejszy wiek dziecka.

ŚW. PIUS X

Radykalną przemianę przyniosły dopiero dwa dekrety wydane z polecenia papieża św. Piusa X (1903 – 1914): dekret o częstej Komunii świętej z 1905 roku i dekret Quam singulari z 1910 o Komunii świętej dzieci. Papież wskazał na siódmy rok życia jako właściwy wiek przyjęcia I Komunii świętej, co więcej – otworzył możliwość i wręcz zachęcił do jeszcze wcześniejszego dopuszczania dzieci do stołu Pańskiego. Dla dziecka nie jest konieczna znajomość wszystkich prawd katechizmowych. Może ono przyjąć Komunię świętą, jeżeli tylko potrafi odróżnić chleb zwykły od Chleba Eucharystycznego i wierzy, że przyjmując Komunię świętą przyjmuje Chrystusa. Przed I Komunią świętą wymagana jest zawsze spowiedź św. dziecka.2 Nie była to zmiana zasad podanych przez IV Sobór Lateraneński, ale ściślejsza interpretacja jego postanowień.

Oba dekrety Piusa X przyczyniły się w wielkiej mierze do ożywienia życia eucharystycznego w Kościele katolickim. Jan Paweł II, mówiąc o duszpasterstwie dzieci, wspomniał papieża Piusa X, zaznaczając, że jego decyzja zaowocowała świętością pośród dzieci.3 /. Święty Pius X swoją decyzją przywrócił w duszpasterskim spojrzeniu traktowanie Komunii świętej jako pokarmu na drodze chrześcijańskiego życia, jako mocy ku świętemu życiu. W Polsce jednym z propagatorów praktyki wczesnej Komunii świętej stał się św. Józef Sebastian Pelczar, biskup ordynariusz Przemyśla /1900 – 1924/.

POLSKA WSPÓŁCZESNA

Konferencja Episkopatu Polski w Podstawie programowej nauczania religii uchwalonej 1.4.1971, ustaliła czas przyjęcia I Komunii świętej na drugą klasę szkoły podstawowej, a więc na 8/9 rok życia. Nie ma wprawdzie żadnej oficjalnej wypowiedzi biskupów w sprawie wczesnej I Komunii świętej, jest jednak jej mniej czy bardziej intensywna praktyka w poszczególnych diecezjach i parafiach.